Foto: Maria Leżańska
ŚLADY NA LINII CZASU
Wczoraj, 13 maja 2025 roku w Salonie Literackim Klubu Dziennikarzy Pod Gruszką Krakowski Oddział Związku Literatów Polskich promował wyjątkową Antologię o znaczącym tytule: „Ślady na linii czasu”. To ważna publikacja, prezentująca sylwetki i twórczość członków KO ZLP (żyjących i zmarłych). Kolorowe zdjęcia autorów, obszerne biogramy i kilka stron poświęconych wybranym utworom poetyckim oraz wyimkom prozy poszczególnych twórców są/ pozostaną śladem w historii literatury polskiej.
Irena Kaczmarczyk
WSTĘPY DO ANTOLOGII
NAZNACZENI
Skąd się w nas bierze pragnienie, impuls zapisania refleksji, przemyśleń, spostrzeżeń, wniosków, skąd ta nieodparta chęć „uwiecznienia” na chwyconym w pośpiechu przypadkowym papierku tego, co nas zaintrygowało, zaskoczyło, rozgniewało, czy w jakiś sposób zwróciło naszą uwagę?
Skąd biorą się te światy pojawiające się w naszej wyobraźni – czasem podobne do istniejących w jakiejś niekoniecznie znanej nam z autopsji rzeczywistości, a czasem absolutnie fantastyczne? I nie są puste. Pełno w nich ludzi, a niejednokrotnie nieludzi – istot z innych światów – może równoległych? Początkowo kierujemy ich losami, lecz stopniowo wyzwalają się z naszej władzy. I tak stworzony przez nas świat zaczyna żyć własnym życiem.
Z wierszami jest inaczej. Coś nas absorbuje, nurtuje, niepokoi, dręczy. Nie daje spokoju, chodzi po głowie, dopóki nie „rzucimy tego na papier”. Dotyczy to też komputera; na jedno wychodzi.
Skąd się to bierze?
Pojęcie „naznaczeni” wyświetliło się w mojej świadomości automatycznie.
Przeszukałam wszystkie dostępne słowniki i spośród objaśnień i wyrazów bliskoznacznych wybrałam: mianowany, obrany, powołany, wybrany, nacechowany, wyróżniony, przeznaczony do jakiegoś celu, napiętnowany.
I tu powstaje pytanie: Przez kogo, lub co? Przyjmijmy odpowiedź: Przez naturę. Mamy to w genach.
Publikacja „Ślady na linii czasu” to krótkie informacje o tym, jak wykorzystaliśmy ten dar. To również drobne próbki naszej literackiej twórczości. Widać wyraźnie, jak bardzo różni się ona tematyką, stosunkiem do problemów i zjawisk, a także formą i stylem. Uprawiamy lirykę lub epikę – różne ich gatunki. Zdarzają się też utwory zaliczane do trzeciego rodzaju literackiego, czyli dramatu.
W książce znalazło się to, co jest dla autorów WAŻNE – z takich czy innych powodów. Wybory te są ważne również dla czytelników, ponieważ mówią wiele o tych, którzy wyborów dokonali.
Oto członkowie Krakowskiego Oddziału ZLP. Kieruje nami ta sama pasja – pasja pisania. Jednak jako ludzie bardzo się różnimy. I to jest dla mnie najbardziej fascynujące!
Danuta Sułkowska
Antologia i nie tylko…
Słowo „antologia” ma grecki rodowód i oznacza zbiór kwiatów (anthos – kwiat, lego – zbierać). Z czasem znaczenie poszerzyło się o zbiór utworów literackich różnych autorów i tak jest używane do dziś. Antologia to powszechnie stosowane opracowanie, które stanowi spis obecnych i tworzących autorów jakiegoś określonego zgromadzenia. Jest więc zapisem czasu. I to drugie znaczenie tego słowa wydaje się być ważniejsze. Pytanie czy w dobie możliwości wielokrotnych i różnych zapisów wydarzeń, spotkań antologie są nam potrzebne. Okazuje się, że są potrzebne, a dowodzi tego ich opracowanie przez wiele stowarzyszeń kulturalnych. Jesteśmy tu i teraz więc chcemy pozostawić po sobie ślad i to podwójny jako człowiek (biografia, opis działalności, zdjęcie) i jako twórca (wybrane utwory poetyckie lub fragmenty prozatorskie). Każdy wybór ma swoje ograniczenie – wybieramy najczęściej emocjonalnie („mnie się to podoba”, „według mnie to jest najlepsze”) i dobrze, bo to zapewnia antologii różnorodność stylów, tematyki i form twórczości. Czytelnik będzie szukał swojego znajomego lub ulubionego autora, przy okazji popatrzy na życiorys twórczy i utwory kogoś kogo uważa za mniej twórczego lub za konkurencję. Antologia to również podsumowanie a od czasu do czasu trzeba popatrzeć wstecz i podsumować swoje dokonania – co się udało, co jeszcze jest w planach, co mogę zaliczyć jako sukces a co było niepowodzeniem. To jest zatrzymanie się w codziennym biegu i rutynie. I takie właśnie zatrzymanie, popatrzenie na tych, którzy są obok proponujemy w naszym zbiorze twórców i reprezentacji ich twórczości. Do tego zatrzymania w czasie nawiązuje również tytuł naszej antologii.
Antologie mają również swoje ograniczenia – to jest podsumowanie na dziś, za kilka lat nie będzie to aktualne, ale do takich zbiorów zagląda się jak do starych rodzinnych albumów – „popatrz, jak to było”, „popatrz, kim byliśmy”, „ilu nas bywało na spotkaniach”. Nasza twórczość jest ulotna choć piękna i wyrażająca nasze emocje, relacje z innymi i stosunek do szeroko pojętej rzeczywistości. Zapis takiej chwili ma wartość taką samą jak rodzinna fotografia. Warto takie antologie opracowywać, przygotowywać i być w nich jako jeden z twórców. Na pewno jeszcze nie raz do niej zaglądniemy.
Anna Pituch-Noworolska
Zostawić po sobie choć ślad
My, Krakowscy poeci i pisarze, chcemy teraz nieśmiało dać świadectwo. Zostawić po sobie choć ślad. Taki niewielki ślad na linii czasu, na tej przecież bezwzględnej i nieuchronnie jednokierunkowej linii ku następnym pokoleniom. I dodajmy też śmiało, iż jest to też ta linia, kontynuatorka pokoleń minionych, tych przecież wielkich legendarnych pisarzy i poetów Krakowa, którzy tenże Kraków uczynili magicznym i wyjątkowym miastem literatury. Miastem bohemy artystycznej wiecznie żywej, nieustająco tętniącej weną i radością, i życiem pięknem oraz każdym jego impulsem i przejawem. Kraków poprzez To, to już wręcz nie miejsce, to stan ducha, słynna Krakowska lekkość bytu, przy czym dla poety byt ten dzisiaj stał się niepokojąco trudny. Tym bardziej zatem pragniemy zostawić tu i teraz, tak bardzo dzisiaj, swój niepowtarzalny ślad, ślad twórczości jakże różnorodnej, jakże znamiennej dla ducha czasów, jakże wartej chwili zatrzymania i lektury.
My, poeci i pisarze, kontynuatorzy tradycji kultywowania słowa i wartości z nim związanych, wartości przecież ponadczasowych określających książkę jako podstawowy dokument kulturowy naszych jakże trudnych czasów. To czasy pokoju, ale też niespotykanej dotąd rewolucji technologicznej wywracającej tysiącletnie hierarchie idei i zasad, a właściwie znane nam „wszystko” do góry nogami. Stojąc zatem u progu tej zmiany i nawet sztucznej inteligencji my nadal tworzymy, piszemy, poszukując najlepszej metafory i zostawiając ten ślad, ślad naszych wydanych z coraz większym trudem i poświęceniem: książek, tomów wierszy, felietonów, opowiadań, powieści i każdego słowa, które w duszach nam zagrało. I dzielimy się. Słowem – pięknem i refleksją, otuchą i niepokojem, chwilą zatrzymania się w świecie pędzącym nie wiadomo dokąd.
Oto my, poeci i pisarze zrzeszeni w Krakowskim Oddziale Związku Literatów Polskich, połączeni jednością braterstwa słowa zostawiamy Wam nasz ślad, ślad na linii czasu, ślad niepokoju i twórczej dyskusji, debaty wręcz na słowa, aby ów ślad mógł się stać zarzewiem Waszych nowych słów oraz nadziei przyjaźni każdego pisarza i poety związanego mocno z naszą Krakowską lekkością bytu.
Andrzej Walter
